Een goed idee van paus Benedictus om dit jaar de blik te richten op Paulus.  Of Saulus nu juist in het jaar 8 te Tarsus geboren is, staat niet zo vast.  Maar dat deze gedreven man geleefd heeft en een enorme betekenis had en heeft voor de verspreiding van de boodschap van Jezus, dit staat boven alle twijfel.  Dit verwondert omdat Paulus zelf Jezus niet in levende leven heeft gekend.

Benedictus, de opvolger van Petrus, heeft meerdere woensdagen na elkaar tijdens zijn audiëntie over Paulus gesproken.  Paulus en Petrus hebben met elkaar in de clinch gelegen.  Van in de vroege kerk hebben wij tot op vandaag verschillende stromingen binnen de Catholica: zij is de kerk van Petrus, van Paulus, van Johannes, van Maria. 

Wat kennen wij van Paulus?  Wat ik er zelf over weet, zijn maar flarden.  Hetzelfde geldt wellicht voor mijn buur.  Paulus zal het mij vergeven want hij zegt zelf dat al ons kennen stukwerk is (1 Kor. 13, 12).

De liturgie is de toegangspoort.  Ze gebruikt veel van zijn teksten.  Op zondag komt de tweede lezing gewoonlijk uit een van zijn brieven.  Hij schreef er meerdere.  Tijdens de paastijd zijn de lezingen uit de Handelingen van de apostelen.  Paulus is daar nooit ver weg.  Daar krijgen wij het uitgebreid verhaal van die overrompelende ontmoeting op de weg naar Damascus.  Het paard dat grote kunstenaars zoals Caraveggio hebben geschilderd is er hoogstwaarschijnlijk niet geweest.  Het staat in ieder geval niet in de teksten.  Over de juiste weergave van de bekering van Paulus verschillen de meningen.  Zijn bekering was zeker niet het afzweren van het Joodse geloof.  Paulus is als Jood volgeling geworden van Jezus.  De Damascuservaring was een ommekeer in het leven en denken van Paulus, ‘une fracture existentielle' (Daniël Marguerat).  Zie hierover het referaat van prof. Peter Schmidt tijdens de jaarvergadering Katholieke Nationale Commissie voor Oecumene, Torhout, 15.11.08 over het onderwerp "Als u begrijpt wat ik bedoel.  Paulus tussen retoriek en dogmatiek."

Ik vermoed dat de beste gekend referentie van al zijn brieven 1 Kor. 13 is.  Velen weten onmiddellijk waarover het daar gaat.  In veel huwelijksmissen is de tekst te horen.  Paulus de zanger van het hooglied van de liefde.  Rik Hoet typeert in zijn Paulus'boek de brieven van de apostel als liefdesbrieven.  Zij zijn geschreven uit liefde voor zijn lezers (R. Hoet, De weg van Paulus).

Om die tekst terug te vinden, heb ik lange tijd gebruik gemaakt van het missaal van Affligem, gekregen bij mijn plechtige communie.  De lezingen van Sexagesima en Quinquagesima gaven het verhaal van de lotgevallen van Paulus, van zijn schipbreuk op zee, van zijn ontsnapping uit Damascus in een mand, van zijn veertig geselslagen min één (una minus).  Die teksten getuigen van zijn zorg voor alle kerken (1 Kor 11 en 12).

Een priesterleraar in de Latijnse klassen haalde de apostel Paulus aan om te wijzen op de complexiteit van de mens.  "Ik doe niet het goede dat ik wil, maar het kwade dat ik niet wil"(Rom. 7,19).  Paulus had zelfkennis en had weet van de roerselen van de menselijke ziel.

Diezelfde leraar trachtte de jonge biechtelingen op een eerste vrijdag op te tillen en ze te leiden naar het grote geheim van Gods plan om ‘geworteld en te gegrondvest te blijven in de liefde van Christus.'  Hij wenste innig dat zij "de breedte en lengte en hoogte en diepte zouden kennen van de liefde van Christus" Ef. 3, 14-21).

Seminaristen kregen teksten van Paulus aangereikt om te mediteren over zijn mystieke verbondenheid: "Ikzelf leef niet meer, maar Christus leeft in mij" (Gal. 2,20).  Professoren verwezen naar de studies van prof. Cerfaux over de visie van Paulus op Christus en op de Kerk.  Wij hoorden de zang van de oude hymne "Christus, factus est pro nobis"; Christus heeft zich helemaal ontledigd en is langs de weg van de dienstbaarheid binnengetreden in Gods heerlijkheid (Fil. 2, 6-11).  Op het prentje bij zijn priesterwijding schreef menig seminarist de uitspraak van Paulus: "Scio cui credidi; Ik weet op wie ik mijn vertrouwen heb gesteld" (2 Tim. 1,12).  Prof. Van Peteghem, bisschop van Gent (1964-1991) was betrokken bij de start en de leiding van de Lekenorde van Sint Paulus.

Bij zijn bisschopswijding in 1980 koos Mgr. Van den Berghe als leuze een tekst uit de Galatenbrief: "Voor de vrijheid heeft hij ons vrijgemaakt" (Gal. 5,1).  "De bevrijding uit de verslaving aan de ‘letter van de Wet' heeft Paulus ruimte gegeven voor ware vrijheid, die erin bestaat zich in dienst te stellen van God en de mensen" (R.Hoet, op.cit).

Als ‘gevangene van Jezus Christus' (Flm. 1) is Paulus te Rome gestorven, er gewelddadig gedood.  Alle zijn we sterfelijk.  Elkeen sterft alleen.  Nu en dan zijn er begrafenissen waar nauwelijks een bekende of een familielid bij aanwezig is.  Paulus is dan aan onze zijde en laat de gelovige zingend belijden: "Niemand van ons leeft voor zichzelf, niemand sterft voor zichzelf alleen" (cf.r Rom. 14, 7-8; Z.J. 923). 

Dank aan elkeen die helpt om Paulus, de onvermoeibare missionaris, beter te kennen en zijn woorden te smaken (www.anneesaintpaul.fr)